Ηταν αρχαίος ιστορικός, περιηγητής και γεωγράφος τού 5ου αι. π.Χ. Γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό. Καταγόταν από εύπορη και φιλομαθή οικογένεια και ανατράφηκε σε ένα περιβάλλον σεβασμού τού Ομήρου και των παλαιών θρύλων. Έγραψε για τους Περσικούς Πολέμους, καθώς και περιγραφές για διάφορα μέρη και πρόσωπα που συνάντησε στα ταξίδια του. Δεν έδωσε τίτλο στο έργο του. Στο προοίμιό του χρησιμοποιεί τον χαρακτηρισμό «Ιστορίης απόδειξις». Γνωστότερο είναι με την ονομασία «Ηροδότου Ιστορίαι».
* Ταξίδια του στον τότε κόσμο: Σε ηλικία 20 ετών εξορίζεται και καταφεύγει στη Σάμο. Ξαναγύρισε 30 ετών, αλλά μετά από λίγο υποχρεώθηκε και πάλι να την εγκαταλείψει. Από τότε άρχισε ως περιηγητής και εξερευνητής να επισκέπτεται «θεωρίας ένεκεν» διάφορα μέρη του τότε γνωστού κόσμου. Ήταν από τους πιο πολυταξιδεμένους συγγραφείς: στο εσωτερικό της Μ. Ασίας-Σάρδεις-Έφεσος-Σμύρνη-Κολχίδα-Σκυθία-Πόντο-Κριμαία-Κύπρο- Συρία-Βαβυλώνα-Σούσα. Ονομάζει την Αίγυπτο «δώρο του Νείλου» και γοητεύεται ιδιαίτερα από τον πολιτισμό της. Τον κατατάσσει σε επίπεδο ανώτερο από τον Ελληνικό. Τον Περσικό τον θεωρεί υποδεέστερο, αλλά ενδιαφέροντα.
* Ταξίδια του στην Ελλάδα: Ταξίδεψε σε όλη σχεδόν την Ελλάδα δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις περιοχές των μαχών των Περσικών Πολέμων. Κίνητρό του η φιλομάθεια και η «θεωρία», να δει δηλ. και να μάθει, συμβάλλοντας έτσι στην επιστημονική του συγκρότηση. 40 ετών βρίσκεται στην Αθήνα.
Συνδέεται με προσωπικότητες της εποχής: Περικλή-Σοφοκλή-Πρωταγόρα. Γνωρίζει επίσης τους ήρωες των πολέμων. Το ταξίδι στην Αθήνα τον βοήθησε να αναπτύξει το πνεύμα του και να γράψει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Επειδή δεν ήταν γεννημένος Αθηναίος για να έχει πλήρη δικαιώματα, έλαβε μέρος στην αποίκιση των Θουρίων στη Ν. Ιταλία (ήταν 45 ετών). Εκεί πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ως τον θάνατό του (70 ετών).
* Οι πηγές του - Η μέθοδός του. Χρησιμοποίησε πηγές γραπτές (έργα λογογράφων-ποίηση-λογοτεχνία-αρχεία πόλεων) και προφορικές (παραδόσεις-πληροφορίες από ντόπιους). Υπήρξε και προσωπική έρευνα βασισμένη σε ό,τι είδε και άκουσε. Παραθέτει ό,τι ακούει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα πιστεύει. Ελέγχει με τη λογική και την εμπειρία τις πληροφορίες και τις πηγές του. Πολλές φορές ακούει απίστευτα πράγματα, τα παραθέτει όμως και τα αφήνει στην κρίση μας, είτε λέγοντας πως δεν τα πιστεύει, είτε πως απλώς «έτσι λένε».
* Το κύριο θέμα του έργου του και «παρεκβάσεις». Βασικό του ζήτημα: η σύγκρουση που έφερε αντιμέτωπους τους Έλληνες και τους βάρβαρους (Πέρσες). Κεντρική γραμμή παραμένει η αντίθεση Ευρώπης - Ασίας, του ελληνικού και του ασιατικού κόσμου. Η κυρίως ιστορική του αφήγηση διακόπτεται από τις περίφημες «παρεκβάσεις» (λοξοδρομήσεις από το θέμα του). Αυτές έχουν χαρακτήρα λογοτεχνικό, προσφέρουν τέρψη στον αναγνώστη.
* Ηρόδοτος και Θουκυδίδης: Πολύ έβλαψε τον Ηρόδοτο η εσφαλμένη συνήθεια να αξιολογείται σε σχέση με τον Θουκυδίδη. Ορθό είναι να αντιμετωπίζεται το έργο του αυτόνομο και να λαμβάνεται υπόψη η κληρονομιά που βρήκε, καθώς και η κρίσιμη μεταβατική εποχή που έζησε. Είναι μεγάλος καλλιτέχνης τού λόγου και άξιος ιστορικός. Έχει και βασικά μειονεκτήματα, όπως η αδυναμία να ερμηνεύσει σωστά τις πολεμικές πράξεις ως αποτελέσματα που απορρέουν από αίτια πολιτικά, οικονομικά. Υστερεί δηλ. ακριβώς εκεί που υπερτερεί ο Θουκυδίδης και τα οποία τον κάνουν τον πιο μεγάλο ιστορικό.
* Ιδέες – απόψεις του Ηρόδοτου: Οι ιδέες του είναι απλές και δυνατές: Η έννοια της ελληνικής ενότητας. Η πίστη στο ιδεώδες της ελευθερίας. Είναι πολύ εχθρικός προς την τυραννία, επειδή αναιρεί κάθε μορφή ελευθερίας. Η υπακοή στους νόμους. Θεωρεί πως ο άνθρωπος είναι εξ ολοκλήρου υπεύθυνος για τις πράξεις του (γι’ αυτό πρέπει να είναι δίκαιος-ευσεβής-ταπεινός). Δεν πρέπει να είναι αλαζόνας και να προκαλεί με την πλεονεξία του: «Ο θεός αρέσκεται να χτυπάει κατακέφαλα όσα υπερυψώνονται»......
* Ωφέλιμες απόψεις του: 1) «Σε κάθε πράγμα πρέπει να εξετάζεις ποιο τέλος θα έχει»... 2) «Μάθε ότι κύκλος είναι τα ανθρώπινα, τροχός που γυρίζει και κανενός η ευτυχία δεν διαρκεί»... 3) «Καλύτερα να σε φθονούν παρά να σε λυπούνται».....4) «Η μοίρα είναι αδύνατο ακόμα και σε θεό να την αποφύγει»... 5) «Η γυναίκα από τη στιγμή που βγάζει τον χιτώνα της, βγάζει μαζί και την ντροπή»... 6) «Ο άνθρωπος επιτυγχάνει την αρετή με τη γνώση και τους αυστηρούς νόμους»... Εκτιμά ότι: α) Η εξέλιξη της ιστορίας είναι πάντα κυκλική: άνοδος-κορύφωση-ύβρη- κάθοδος-καταστροφή.....β) Οι Έλληνες είναι ανώτεροι από τους βαρβάρους, διότι έχουν σαν αρχές τους την ελευθερία και το μέτρο.
* Αξιολόγη: Ο Ηρόδοτος υπήρξε νεωτεριστής. Εγκαινίασε την επιστημονική ιστοριογραφία που συνεχίστηκε από τον Θουκυδίδη. Είναι «ο πατέρας της Ιστορίας» (ο χαρακτηρισμός από τον Κικέρωνα, 1ος αι. π.Χ.). Είναι και ο ιδρυτής της γεωγραφίας και ο σπουδαιότερος περιηγητής της αρχαιότητας (είχε μαζί του διερμηνείς οι οποίοι τον διευκόλυναν). Ήταν ο πρώτος που διέσωσε στην ανθρώπινη μνήμη γεγονότα κοσμοϊστορικής σημασίας. Είναι το πρώτο ιστορικό σύγγραμμα στον ευρωπαϊκό χώρο, που μας δίνει ένα πανόραμα τής ιστορίας και τού πολιτισμού ολόκληρου τού τότε γνωστού κόσμου.
* Τέλος, τρεις ιδιαίτερης βαρύτητας και εθνικής σπουδαιότητας αναφορές του: 1) Στο 1ο βιβλίο του (9 το σύνολο), συναντάμε τον όρο «Μακεδνόν Εθνος» για τους Έλληνες της σημερινής Μακεδονίας μας... 2) Την τόσο επίκαιρη θέση: «Οι ελεύθεροι λαοί οφείλουν να μάχονται με όλες τους τις δυνάμεις ενάντια σ’ όποιον απειλεί την ελευθερίας τους και σ’ όποιον Καταπατά τα εδάφη τους»... 3) Τη συγκινητική του διαπίστωση για το έθνος μας: «Ο Ελληνισμός είναι ένας κόσμος που στις φλέβες του κυλά το ίδιο αίμα - που μιλά την ίδια γλώσσα - έχει κοινά τα λατρευτικά κέντρα των θεών - θυσίες και συνήθειες ίδιες και απαράλλακτες»... Συγκλονίζουν και κατασυγκινούν οι σχετικές του λέξεις: Το Ομαιμον - το Ομόγλωσσον - το Ομότροπον - και το Ομόθρησκον.