Οι εκκλησίες του Τυρνάβου

• Μια εργασία της Ε’ τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου

ΤΥΡΝΑΒΟΣ (Γραφείο «Ε»)
Του Κώστα Τσόλα

Σε μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία προχώρησαν οι μαθητές της Ε’ τάξης του ιστορικού 1ου Δημοτικού Σχολείου Τυρνάβου, που αφορά στη διατήρηση της μεγάλης ιστορίας του Τυρνάβου σε ό,τι αφορά στην καταγραφή των κεντρικών εκκλησιών, παρεκκλησίων και εξωκκλησιών της πόλης του Τυρνάβου.

Πρόκειται για σημαντική εργασία η οποία εντάσσεται στο πρόγραμμα του σχολείου μέσω του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας, στο πλαίσιο υλοποίησης προγράμματος σχολικής δραστηριότητας πολιτιστικών θεμάτων.
Στη θέληση αυτή των μαθητών σημαντική υπήρξε η συμβολή της διευθύντριας του σχολείου κ. Αθανασίας Τσιού και των εκπαιδευτικών κ. Βάιου Ζιώγα ο οποίος έχει και την επιμέλεια του χάρτη και ήταν ο συντονιστής του προγράμματος, της κ. Ελένης Ζήσκου, της κ. Μαρίας Γκουγκουμάτη και του κ. Αστερίου Μπαλαμπάνου.
Συνολικά έχουν καταγραφεί 50 εκκλησίες, παρεκκλήσια, εξωκκλήσια και μετόχια ενώ η καταγραφή συνεχίζεται.
«Ο πολιτισμός αποτελεί ελπίδα, καταφύγιο και δύναμη στις δύσκολες μέρες που ζούμε. Το 1ο Δημοτικό σχολείο Τυρνάβου με τη βοήθεια των χορηγών του που είναι το τυπογραφείο του Δημήτρης Γκίμα, το βιβλιοπωλείο «Ιδέες» και το ΙΚΤΕΟ Ζερβός», εξέδοσε ένα έγχρωμο καλαίσθητο 16σέλιδο βιβλίο με τίτλο: «Ταξίδι στις εκκλησίες του Τυρνάβου».
Πολλά στοιχεία κατατάσσουν τον Τύρναβο ως κέντρο πνευματικό, θρησκευτικό και οικονομικό κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Ο μεγάλος αριθμός των ναών μαρτυρεί ευσέβεια αλλά και ευημερία που οφείλονταν στην καλή γεωγραφική θέση, στις ακμάζουσες βιοτεχνίες και στα προνόμια που είχαν παραχωρηθεί από τους τούρκους.
Το θρησκευτικό αίσθημα των κατοίκων του Τυρνάβου ήταν πολύ υψηλό αφού το 1770 στην πόλη υπήρχαν 16 εκκλησίες και 6 τζαμιά και πολλά μετόχια. Τότε ο μητροπολίτης μετέφερε την έδρα του από τη Λάρισα στον Τύρναβο. Μητρόπολη τον καιρό εκείνο ήταν η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.
Στον πρόλογο του βιβλίου οι μαθητές του σχολείου σημειώνουν με έμφαση: «Εμείς οι μαθητές της Ε’ τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Τυρνάβου σκεφθήκαμε ότι θα ήταν χρήσιμο να καταγράψουμε τις εκκλησίες του Τυρνάβου ώστε να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας με θρησκευτικά και ιστορικά μνημεία της πόλης μας.
Μοναδική μας φιλοδοξία είναι η γνωριμία, η επαφή με την πολιτιστική κληρονομιά.
Το έργο μας αυτό, το προσφέρουμε με χαρά και αγάπη σε όλους εσάς για να γνωρίσετε τους ναούς, τα μετόχια και τα εξωκκλήσια του Τυρνάβου.
Είμαστε περήφανοι που θα συνταξιδέψουμε μαζί σας».
Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί του 1ου Δημοτικού Σχολείου Τυρνάβου αναφέρονται θετικά στην τοπική κοινωνία της πόλης για το ενδιαφέρον με το οποίο περιέβαλε και τις πληροφορίες που έδωσε συμβάλλοντας θετικά στην ενημέρωση και τον σεβασμό της πολιτιστικής και κοινωνικής κουλτούρας του τόπου μας.
Αναφορά γίνεται επίσης για παλιότερους ναούς για τους οποίους υπάρχουν πληροφορίες για την ύπαρξή τους κατά τον 17ο αιώνα και οποίοι δεν υπάρχουν σήμερα. Αυτοί οι ναοί είναι των Ταξιαρχών. Ο Ναός βρισκόταν στη θέση του σημερινού Αγίου Γεωργίου. Μερικές εικόνες είναι ξυλόγλυπτες και έχουν διασωθεί. Οι Άγιοι Απόστολοι βρίσκονταν στη θέση του σημερινού ναού του Αγίου Γεδεών. Το 1818 ενταφιάστηκε ο νεομάρτυρας Γεδεών και για τον λόγο αυτό στη συνέχεια χτίστηκε ο ομώνυμος ναός. Ο σταυρός λιτανείας του ναού των Αγίων Αποστόλων που χρονολογείται από το 1868 φυλάσσεται στον ιερό ναό της Παναγίας Φανερωμένης.
Ο Προφήτης Ηλίας της Αγοράς. Σύμφωνα με μαρτυρίες η θέση του ναού μπορεί να εντοπιστεί στην πολυκατοικία της Κεντρικής πλατείας, όπου σήμερα βρίσκεται η Εθνική τράπεζα. Ο ναός αυτός κατεδαφίστηκε το 1912 και το τέμπλο του μεταφέρθηκε στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία.
Πληροφορίες επίσης αντλήθηκαν από το βιβλίο του Βύρωνος Γ. Σκρουμπή «Τύρναβος – Λαογραφικές αναδρομές», από τα Πρακτικά του 1ου Συνεδρίου Τυρναβίτκων Σπουδών και από το διαδίκτυο.