Από τον Αργύρη Ντόβα*
Πρωτοφανής κινητοποίηση έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως το τελευταίο διάστημα εξ αιτίας της επιδημίας του ιού Ebola. Όλες οι χώρες εντείνουν τα προληπτικά μέτρα σε ενιαία βάση, ενώ οι πολίτες ζουν μεταξύ τρόμου και ψύχωσης.
Στη Δυτική Αφρική, η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή, καθώς ο ιός εξαπλώνεται ταχύτατα και μέχρι στιγμής έχουν χάσει τη ζωή τους 4500 περίπου άνθρωποι.
Ο θανατηφόρος ιός πέρασε στην Ευρώπη και την Αμερική, με αποτέλεσμα ο φόβος και ο τρόμος να έχει καταλάβει τον κόσμο. Έτσι, είναι πολλοί αυτοί που καταφεύγουν στα Νοσοκομεία με την εμφάνιση του παραμικρού πυρετού για προληπτική νοσηλεία, ενώ αρκετά. ήταν και τα « ύποπτα » κρούσματα, που τελικά αποδείχτηκαν ότι ήταν ...ένα απλό κρυολόγημα.
Το αίσθημα του τρόμου επιτείνει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ( Π.Ο.Υ. ), ο οποίος ομολογεί ότι μέχρι στιγμής η επιδημία δεν έχει τεθεί υπό έλεγχο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δηλώνει έτοιμη να αντιμετωπίσει την επέκταση του ιού στο Ευρωπαϊκό έδαφος, ενώ στις ΗΠΑ, μετά την εμφάνιση και δεύτερου κρούσματος, αποφασίστηκε να παρθούν πιο αυστηρά μέτρα πρόληψης.
Όσον αφορά την Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Υγείας ευρεία σύσκεψη για τον ιό Ebola, στην οποία αποφασίστηκε να ενταθούν τα προληπτικά μέτρα, ειδικά στις πύλες εισόδου της χώρας.
Η εμφάνιση της τρέχουσας επιδημίας. Στις 13 Δεκεμβρίου του 2013, ένα δίχρονο αγόρι στη Nοτιοανατολική Γουϊνέα, έχασε τη ζωή του μετά από νοσηλεία για βαρύ εμπύρετο νόσημα άγνωστης αιτιολογίας. Αυτό ήταν το πρώτο θύμα της επιδημίας.
Μία εβδομάδα μετά το θάνατο του δίχρονου αγοριού, πέθανε η μητέρα του και η τριών ετών αδελφή του, καθώς και η γιαγιά του. Όλοι παρουσίασαν υψηλό πυρετό, διάρροια και εμετούς, ωστόσο κανείς δεν γνώριζε το αίτιο της νόσου.
Μέχρις ότου οι γιατροί χωρίς σύνορα ζητήσουν βοήθεια από το Υπουργείο Υγείας της Γουϊνέας, ο ιός είχε ήδη ξαπλωθεί, ενώ πολλοί εργαζόμενοι στα Νοσοκομεία της χώρας κατέστησαν φορείς του ιού. Έως τον Μάρτιο του 2014, όταν δόθηκε η πρώτη προειδοποίηση για το ξέσπασμα της επιδημίας, δεκάδες άνθρωποι πέθαναν στη Γουϊνέα, ενώ ο ιός ξαπλώθηκε στη Λιβερία και στη Σιέρα Λεόνε.
Μεταξύ του έτους 1976, όταν ο ιός Ebola ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά, και του 2014, που επανεμφανίστηκε, είχαν μολυνθεί σε σποραδικές εξάρσεις, τόσο στην κοινότητα όσο και στο νοσοκομειακό περιβάλλον, λιγότερα από χίλια άτομα, ενώ η μεγαλύτερη έξαρση είναι η φετινή, η οποία έχει επηρεάσει κυρίως τη Γουϊνέα, τη Σιέρα Λεόνε, τη Λιβερία και τη Νιγηρία.
Τι είναι η νόσος Ebola. Η νόσος Ebola ή αιμορραγικός πυρετός, είναι ιογενής νόσος. Πρόκειται κατά βάση για ζωονόσο. Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι τη δεξαμενή του ιού αποτελούν οι διάφοροι τύποι νυχτερίδων της Αφρικής. Ο ιός από τις νυχτερίδες μεταφέρεται στα άγρια ζώα, τα οποία στη συνέχεια τον μεταφέρουν στον άνθρωπο.
Μετάδοση του ιού Ebola. Ο ιός Ebola μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, κυρίως μέσω επαφής με αίμα ή εκκρίσεις ασθενών (σάλιο, ούρα, σπέρμα κτλ). Η πιθανότητα μετάδοσης της νόσου από άνθρωπο σε άνθρωπο αυξάνεται στα τελευταία στάδια και κυρίως στο αιμορραγικό στάδιο, αλλά και μεταθανάτια λόγω της συνεχιζόμενης ιαιμίας.
Ο ιός, μετά από περίοδο επώασης κυμαινόμενης από 2 μέχρι 21 ημέρες, προκαλεί αρχικά ένα σύνδρομο, που μοιάζει με γριπώδη συνδρομή (πυρετός, μυαλγίες, πόνος στη μέση, κακουχία, αδυναμία) και στη συνέχεια εμετούς διάρροια, νεφρική ανεπάρκεια, αιμορραγίες κυρίως από τους βλεννογόνους (μύτη, ούλα, γαστρεντερικό σωλήνα ) και πολυοργανική ανεπάρκεια.
Αλήθειες και μύθοι. Ο ιός Ebola μπορεί μέχρι στιγμής να έχει κοστίσει τη ζωή σε πάνω από 4500 ανθρώπους, καθώς εξαπλώνεται με γοργούς ρυθμούς, ωστόσο ακόμη πιο γρήγορα εξαπλώνονται οι φήμες και οι μύθοι γύρω από αυτόν.
Μερικοί από τους πιο διαδεδομένους μύθους για τον ιό Ebola είναι ότι: α) Ο ιός μεταδίδεται μέσω του αέρος, του νερού, του ωμού κρέατος ή γενικά της τροφής. Η αλήθεια είναι ότι ο ιός μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, κυρίως μέσω της επαφής με αίμα ή εκκρίσεις ασθενών.
β) Η εξάπλωση του ιού είναι αδιάκοπη. Η αλήθεια είναι ότι από την εμφάνιση του ιού μέχρι σήμερα, έχουν υπάρξει 33 εξάρσεις (επιδημίες) της νόσου, οι οποίες ύστερα από κάποιο διάστημα εξασθένησαν, με μικρότερο όμως αριθμό κρουσμάτων σε σχέση με τη φετινή επιδημία.
γ) Η νόσος οδηγεί σε βέβαιο θάνατο. Σαφώς και πρόκειται για μύθο, μιας και η φετινή επιδημία έχει σκοτώσει τον μισό αριθμό ασθενών, από αυτούς που έχουν προσβληθεί από τη νόσο. Μάλιστα, όσοι επιζούν έχουν αντισώματα απέναντι στον ιό Ebola για τα επόμενα δέκα χρόνια.
δ) Οι ασθενείς πάντοτε αιμορραγούν. Η αλήθεια είναι ότι η αιμορραγία αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα συμπτώματα του ιού, αλλά δεν συμβαίνει με όλους όσοι προσβάλλονται. Πρέπει να σημειωθεί, ότι στην αρχή ο αιμορραγικός πυρετός Ebola εμφανίζει συμπτώματα, τα οποία μοιάζουν με εκείνα του κοινού κρυολογήματος και η αιμορραγία εμφανίζεται στα τελικά στάδια.
ε) Η νόσος Ebola είναι η πιο επικίνδυνη ασθένεια στον Κόσμο. Η αλήθεια είναι ότι αν και ο Ebola έχει πολύ υψηλό ποσοστό θνησιμότητας, εν τούτοις, ειδικά στην Αφρική, δεν οδηγεί στο θάνατο περισσότερους ασθενείς απ’ όσους το AIDS, η διάρροια ή η ελονοσία.
Σημαντικές αλήθειες επίσης είναι: 1) ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ειδικό εμβόλιο ή θεραπεία για αυτή τη νόσο. Η αντιμετώπισή της είναι υποστηρικτική και συμπτωματική. 2) ότι ακόμη και αν κάποιος ζει ή έχει ταξιδεύσει σε περιοχές, που έχουν πληγεί από την τρέχουσα επιδημία στη Δυτική Αφρική, ο κίνδυνος μόλυνσης από τον ιό Ebola είναι χαμηλός, εκτός και αν έχει εκτεθεί σε αίμα ή άλλα σωματικά υγρά νεκρού ή ζωντανού μολυσμένου ατόμου ή ζώου, καθώς και αν είχε χωρίς προφυλάξεις σεξουαλική επαφή με ασθενή, που πρόσφατα είχε αναρρώσει από τη νόσο.
* Ο Δρ Αργύρης Β. Ντόβας είναι τ. Διευθυντής Β΄ Παθολογικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας & Παθολογικής Κλινικής ΕΣΥ Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας.
